Archeologen-in-spé en vondsten vinden weg naar Archeologiedag
Hoewel het tijdens de jaarlijkse Nationale Archeologiedag (zaterdag 17 juni 2023) buiten meer dan 30 graden was, bleef het in het museum lekker cool. Veel nieuwsgierige kinderen en hun ouders kwamen maar wat graag naar binnen voor een kijkje achter de schermen bij echte archeologen en allerlei andere spannende activiteiten. En de bezoekers namen ook nog eens verrassende vondsten mee, waar zowel de archeologen bij het onderdeel 'Tussen Bodemschat en Schroot' als de leden van de Stichting voor Onderzoek Historische Tabakspijpen (PKN), blij van werden. Onze nieuwsbriefredacteur Margreet Keijzer bracht ook een bezoek.
"Terwijl ik de stad inloop, verbaas ik me dat er nog zo veel mensen op de been zijn. Op het pleintje voor de ingang van het museum trekt de ArcheoHotspot meteen de aandacht. Er hangen banieren en posters om bezoekers te verleiden naar binnen te gaan, waar alle activiteiten plaatsvinden. En wie dan nog twijfelt wordt wel over de streep gehaald door zeerover Splinter Loeff. Over deze Hanze-figuur die het in de Hanzetijd het gemeentebestuur van Zutphen knap lastig maakte, is een boeiende podcast te luisteren. Maar vandaag heeft hij zich gedienstig opgesteld voor de entree van de Musea Zutphen. Hier, in het auditorium en bij de gemeentelijke afdeling archeologie, is van alles te zien en te beleven. Kinderen die aan alle onderdelen willen meedoen, kunnen stempels halen op een stempelkaart en daarmee een leuk aandenken verdienen. En ondanks de warmte komen er inderdaad nog veel kinderen voorbij met de bingokaart. Ik vraag aan Renske den Boer, archeologe, hoe de eerste drie uur zijn verlopen. 'Vanmorgen was er best wel veel aanloop. De spullen en spelletjes van de ArcheoHotspot hebben we in het auditorium uitgestald. Kinderen kunnen munten bekijken en aan de hand van vragen daar meer over te weten komen. In de bakken liggen scherven en botresten die ze ook mogen bekijken en uitzoeken."
Kleipijpen
Aan de overzijde tref ik Bert van der Lingen van de PKN, die hier de jaarlijkse determinatiedag voor kleipijpen houdt. “Nog voor we echt van start wilden gaan was de eerste bezoeker al bij onze tafel.” De determinatie van kleitabakspijpen is vandaag hun hoofddoel en er zijn oproepen in de diverse media gedaan om vooral te komen met gevonden kleipijpen, kapot geen bezwaar. 'Er is een pijp uit de achttiende eeuw aan ons voorgelegd. Deze bleek gemaakt te zijn in Schoonhoven. Het droeg de merktekens van Hendrik van den Oever die deze pijpen maakte. Maar bijzonder was dat er naast de letter HvdO ook nog de letters JG stonden. Die zijn onbekend bij ons, maar we gaan dat nog wel uitzoeken. Waarschijnlijk was het een maker die meeliftte op de goede naam van Van den Oever door ook diens initialen erop te drukken. Zo kon deze maker meer inkomsten genereren.”
Intussen komt er een kleine jongen met zijn moeder bij een van zijn collega’s met een kop van een kleipijp. Ze krijgen te zien wat hierover al bekend is. Van der Lingen vertelt verder: 'Geweldig als er kinderen komen met hun vondsten. Dit kan een aanloop zijn naar de interesse om archeoloog te worden. Zelf heb ik als kind de fascinatie voor deze kleipijpen ook gekregen door de stukken die ik vond. Nee, ik ben geen archeoloog geworden, maar houd me in de vereniging steeds bezig met wat mij het meeste aanspreekt, de kleipijp.” Van der Lingen laat enkele voorbeelden zien: van de stukgerookte pijpjes van de gewone man, tot de duurdere pijpen met lange steel voor de gegoede burger, die soms al na één keer werden weggegooid, zoals nu de peuken. 'Op een akker hier in de buurt was een handvol kleipijpen gevonden, de vinder heeft ze vanmorgen geschonken aan archeologie. Die resten zaten waarschijnlijk bij het afval dat als mest op de akkers is terechtgekomen. We weten dat ze ongeveer uit de jaren 1740 – 1780 komen maar archeologie zal hun informatie te zijner tijd met ons delen. Wij op onze beurt geven hun weer informatie die wij te weten zijn gekomen. We zijn tevreden over de opkomst, er zijn veel kinderen met vondsten'. besluit Van der Lingen.
Zo lijkt voor alle partijen deze dag nu al geslaagd te zijn en de geschonken kleipijpen zijn weer een mooie toevoeging aan de verzameling van de archeologen."
Wie meer over kleijpijen wilden weten kon ook bij lezingen hierover aanschuiven. De Zutphense archeologen Arjan den Braven en Michel Groothedde gaven lezingen over de vondsten die zij hebben gedaan aan de Halvemaanstraat; 62 pijpen waarvan er 56 die vermoedelijk zijn gemaakt door Berend Harscamp.
In de huid van de archeoloog
Terwijl de ouderen rustig naar de lezingen luisterden, konden de kinderen 'in de huid van de archeoloog' kruipen met een speurtocht door het museum. En ook echt kijken bij de afdeling archeologie was voor velen een hoogtepunt. Het spreekt tot de verbeelding om te zien welke weg vondsten afleggen bij archeologie om goed bewaard te worden nadat ze zijn ontdekt. Sommigen gingen ook naar huis met een goed verhaal over hun zelf meegebrachte vondsten: fossielen, prehistorische botten, vuurstenen, scherven en munten kwamen voorbij.
(foto Raïssa Velders)